بخش های این مقاله
خشکی دهان و سلامت دندان
همه ما، نیاز به بزاق برای مرطوب و تمیز نگه داشتن و هضم غذا داریم. بزاق از طریق کنترل قارچ و باکتری در دهان ، از عفونت نیز پیشگیری میکند. زمانی که بزاق به میزان کافی ترشح
نمیشود، دهان خشک و آزرده میشود. خوشبختانه درمان‌های زیادی برای خشکی دهان یا همان Xerostomia وجود دارد.
علل ایجاد خشکی دهان
– عوارض جانبی حاصل از مصرف بعضی داروهای نسخه ای و غیر نسخه ای
داروهایی که در درمان افسردگی، اضطراب، درد، آلرژی مصرف میشوند و نیز داروهای مصرفی برای سرماخوردگی که حاوی آنتی هیستامینها و دکونژستان ها هستند، میتوانند ایجاد
خشکی دهان کنند.
از سوی دیگر، داروهایی که جهت درمان اضافه وزن، آکنه، تشنج، فشار خون بالا ( مثل مدرها)، اسهال، تهوع، بیماری‌ها و‌اختلالات روان، بی اختیاری ادرار، آسم( بعضی از گشادکننده
های ریه ) و بیماری پارکینسون استفاده میشوند، ممکن است عارضه خشکی دهان ایجاد کنند.
شل کننده های عضلانی و خواب آورها نیز میتوانند عارضه خشکی دهان ایجاد کنند.
_ عوارض جانبی حاصل از بیماری‌ها و عفونت ها
بیماری‌هایی همچون سندرم شوگرن، ایدز، آلزایمر، دیابت، کم خونی، فیبروز سیستیک، آرتریت روماتوئید، فشار خون بالا، پارکینسون، سکته مغزی و اوریون، ممکن است عارضه خشکی
دهان را به جا بگذارند.
– عوارض جانبی حاصل از مداخلات درمانی پزشکی
بعد از شیمی درمانی و یا رادیوتراپی امکان این وجود دارد که به غدد سازنده بزاق آسیب وارد شود و میزان ترشح بزاق کاهش می یابد.
-آسیب به عصب:
– خشکی دهان میتواند در اثر آسیب عصب پس از یک جراحی یا حادثه اتفاق بیفتد.
-دهیدراسیون:
شرایطی که منجر به از دست دادن آب میشوند، مثل تب ، تعریق زیاد، استفراغ ، اسهال ، خونریزی و سوختگی ، ممکن است خشکی دهان ایجاد کنند.
– برداشتن غدد بزاقی در طی یک جراحی
– سبک زندگی
مصرف سیگار یا جویدن تنباکو، میزان بزاق ترشح شده را دچار تغییرات میکند.
تنفس با دهان باز ، یکی از علل ایجاد خشکی دهان می باشد.
علائم خشکی دهان:
– حس خشکی و چسبناکی در دهان
– تشنگی مداوم
– احساس ناراحتی در محوطه دهان و لبهای ترک خورده و ترک در اطراف لب
– حس خشکی در ته گلو
– حس سوزش و مور مور شدن در دهان علی الخصوص روی زبان
– زبان خشک و قرمز و باردار
– مشکل در صحبت کردن و چشیدن مزه ها و جویدن و بلعیدن
– گرفتگی صدا و گلو درد
– تنفس به روش غلط
چرا خشکی دهان میتواند مشکل آفرین باشد؟
علاوه بر علائم ایجاد شده، خشکی دهان میتواند باعث التهاب و بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان و عفونتهای دهانی همانند برفک بشود.
افرادی که دندان مصنوعی استفاده می‌کنند، خشکی دهان باعث میشود که این کار سخت انجام بشود.
درمان خشکی دهان:
درمان معمولا بر اساس عواملی که باعث خشکی دهان شده است،صورت میگیرد که با توجه به نکات زیر است:
– مدیریت بیماریهای زمینه ای
– پیشگیری از خرابی دندان
– افزایش جریان بزاق با روش‌های ممکن
مدیریت علتهای ایجاد کننده خشکی دهان
اگر احساس میکنید علت خشکی دهان شما مرتبط با دارویی است که مصرف میکنید، این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید.
پزشک شما، ممکن است دوز داروی شما را کاهش دهد و یا داروی شما را با دارویی که ایجاد خشکی دهان نمیکند، جایگزین کند.
چنانچه بیماری زمینه ای فردی باعث ایجاد خشکی دهان است به طور مثال:
آسیب در غدد بزاقی، سندرم شوگرن، آلزایمرو سکته مغزی؛ در این صورت راه چاره افزایش جریان بزاق با راههای درمانی موجود می باشد.
پیشگیری از فساد دندان در فردی که از خشکی دهان رنج می برد
بزاق دهان، در هضم و جویدن و بلعیدن غذا نقش اساسی دارد. بزاق همانند یک دهان شویه و پاک کننده طبیعی در دهان عمل میکند.
بدون بزاق، احتمال بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان افزایش می یابد.
چنانچه از خشکی دهان رنج می برید، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری های مرتبط با لثه به نکات بهداشتی زیر توجه ویژه داشته باشید:
– مسواک زدن حداقل دوبار در روز و بعد از هر وعده غذایی و قبل از خواب
– استفاده از نخ دندان به صورت روزانه
– استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
_ ویزیت شدن توسط دندانپزشک حداقل دوبار در سال
ممکن است دندانپزشک شما، توصیه بر مصرف دهان شویه ها یا ژلهای حاوی فلوراید به صورت روزانه داشته باشد تا با شرایط موجود شما، احتمال پوسیدگی دندان را کاهش دهد.
روش‌های افزایش بزاق
اگر خشکی دهان دارید، میتوانید با مشورت پزشک از محصولاتی که مخصوص مرطوب نگه داشتن دهان می باشند، استفاده کنید. این محصولات ممکن است به صورت محلول یا اسپری عرضه شوند.
خمیر دندان، دهان شویه و ژلهای مرطوب کننده دهان مخصوص افرادی که از خشکی دهان رنج می برند، خریداری و استفاده کنید.
چنانچه تمام راهکارهای بالا، کمکی برای رفع خشکی دهان نکند، ممکن است پزشک برای شما داروی افزاینده بزاق ( پیلوکارپین) تجویز کند.
داروی دیگر به نام Cevimeline با نام برند Evoxac دارای تاییدیه FDA میباشد . برای رفع خشکی دهان برای افرادی که از سندرم شوگرن و یا بیماری اتوایمیونی رنج میبرند که عارضه
خشکی چشم و دهان و پوست و درد عضلانی می‌دهد.
در حال حاضر، محققین زیادی در حال بررسی برای پیدا کردن درمان‌های جدید هستند.
دانشمندان به دنبال راهکاری هستند تا بتوانند غدد بزاقی آسیب دیده را ترمیم کنند و یا بتوانند از غدد بزاقی مصنوعی استفاده کنند و آنها را در دهان جاگذاری کنند.
چگونه خشکی دهان خود را مدیریت کنیم؟
مراحل زیر را دنبال کنید تا به بهبود جریان بزاق کمک کنید:
– استفاده از آب نبات های مکیدنی و پاستیل های جویدنی بدون شکر ترجیحا حاوی زایلیتول
انواع اسیدی برای افرادی که خشکی دهان دارند توصیه نمیشود.
مکیدن یخ یا بستنی یخی بدون شکر
از جویدن یخ، دوری کنید زیرا به دندان‌های شما آسیب وارد میکند.
با جویدن و مکیدن ، ترشح بزاق تحریک میشود.
فراموش نکنید استفاده از این آب نبات ها و پاستیل ها اگر چه بدون شکر هستند، باید متعادل باشد و مصرف غیر متعارف ممکن است نرمی دندان و پوسیدگی ایجاد کند.
– نوشیدن مقادیر زیادی از آب تا هم دهان مرطوب بماند و هم غلظت موکوس دهان کمتر شود.
همیشه آب به همراه داشته باشید تا جرعه جرعه بنوشید و هنگام خواب ، لیوان آب را کنار خود بگذارید.
– استفاده از خمیر دندانها و محلولهای شستشوی دهان حاوی فلوراید و ویزیت مرتب دهان توسط دندانپزشک
از مصرف دهان شویه های حاوی الکل و پراکساید اجتناب کنید زیرا به مرور زمان خشکی دهان را بدتر می‌کنند.
-تنفس از راه بینی نه دهان تا حد امکان
– استفاده از دستگاه مرطوب کننده محیط
– استفاده از مواد جانشین بزاق یا همان بزاق مصنوعی که در داروخانه ها موجود میباشند.
-مرطوب و چرب کردن غذا با آبدار کردن آن و استفاده از کره منتظر شوید تا غذا به دمای اتاق برسد بعدمیل کنید.
-اجتناب از مصرف غذاهای شور و خشک همانندکراکر و نان تست و کوکی و میوه خشک و …. و نیز غذاهای حاوی شکر زیاد
– اجتناب از مصرف الکل و کافئین و شکلات تا حد ممکن .الکل ، ادرار آور است بنابراین باعث از دست دادن آب بدن میشود. از مصرف آب میوه های اسیدی مثل آب سیب و پرتقال و انگور و
گریپ فورت دوری کنید.
کاهش تحریک زبان در اثر بیماری خشکی دهان
– محدود کردن مصرف غذاهای شور و تند. این غذاها باعث ایجاد تحریک درد در دهان خشک می شوند.
– ترک سیگار
– استفاده از مرطوب کننده لب
– استفاده از مسواک نرم
آبکشی دهان قبل و بعد از غذا با محلول زیر:
یک لیوان آب + یک دوم قاشق غذاخوری نمک + یک دوم قاشق غذاخوری بیکینگ سودا
منبع:webmd
