بخش های این مقاله
نقش تغذیه در تکامل مغز کودک در ۵ سال اول زندگی
از DHA و نقش آن در تمرکز کودک چه میدانید؟
ماههای اول زندگی کودک تا ۵ سالگی، زمان کلیدی برای ساختن ساختار و توسعه و رشد مغز و سیستم ایمنی می باشند.
نقش دی اچ ا
DHA(Decosahexaenoic Acid)
در تغذیه مغز کودک
رشد مغزی در کودکان از زمان تولد تا ۵ سالگی سرعت زیادی دارد. DHA نقش مهمی در این زمان، در حمایت از توسعه و رشد مغز کودک دارد.
مغز کودک دارای چربی امگا ۳ Omega ۳ می باشد که بیشتر این اسید چرب از نوع DHA میباشد که توسط مغز ساخته میشود.
توانایی کودک برای تبدیل آلفا لینولنیک اسیدALA به DHA و تبدیل لینولئیک اسید به آراشیدونیک اسید AA بستگی به دو عامل:
۱- محیطی
۲- ژنتیکی
دارد.
تبدیل آلفا لینولنیک اسید به اسید آراشیدونیک در داخل بدن خیلی ناچیز و‌کمتر از یک درصد می باشد. این تبدیل در زمان بارداری درصد بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد.
مهم است که بدانید DHA مهم‌ترین و بیشترین اسید چرب اشباع نشده در سیستم عصبی می باشد.
رشد و‌نمو مغز و شبکیه چشم توسط DHA و AA حمایت میشود. نقش DHA در توسعه اولیه مغز و سپس ایجاد ارتباط در نواحی جلویی مغز و توسعه و بلوغ آن قسمت از مغزکودک مهم میباشد. این بلوغ در قسمت پیشانی مغز، مراحل شناختی در کودک را که شامل توجه و تمرکز و در نتیجه انجام صحیح کار میباشد، تکمیل و هدایت میکند.بر اساس تحقیقات انجام شده اسید چرب دی اچ آ، هم در رشد مغز و هم در حفاظت سلولهای عصبی نقش دارد.
با تکامل مغز، سطح DHA در قسمت پیشانی و‌جلویی مغزافزایش می یابد و با افزایش سن کاهش می یابد.
کودک چگونه DHA مورد نیاز را دریافت میکند؟
در شیر مادر و شیر خشک ها میزان بالایی از DHA یافت میشود. میزان DHA در ۱۰۰ گرم شیر ممکن است بین ۰.۱ تا یک گرم باشد. میزانی از DHA که کودک از طریق شیر مادر دریافت میکند بستگی به رژیم غذایی مادر دارد. چنانچه در رژیم غذایی مادر شیرده ، تخم‌مرغ و ماهی زیاد باشد نتیجتا میزان DHA در شیر بالا می‌رود. میزان DHA در شیر مادران گیاه خوار کمتر میباشد. شیر مادر، کودک را در مقابل بسیاری از بیماری‌های عفونی و غیر عفونی حفاظت خواهد کرد.
سازمان بهداشت جهانی توصیه شدید به شیردهی محض در ۶ ماه اول زندگی کودک دارد. بدان معنی که کودک حتی آب هم دریافت نکند و تنها ماده غذایی مورد مصرف او شیر مادر باشد.
چه زمان از شیر خشک برای تغذیه کودک استفاده شود؟
چنانچه امکان ادامه شیردهی به علل زیر میسر نباشد:
– مشکل در گرفتن سینه مادر و مکش کودک
– خستگی مفرط مادر
– بیماری‌های مادر یا کودک
– کافی نبودن شیر مادر برای تغذیه کودک
– مصرف داروی خاص توسط مادر
فرمولاها یا همان شیر خشک ها از نظر ترکیبات بسیار نزدیک به شیر مادر فرموله شده اند.
معمولا پایه این فرمولاها، شیر گاو یا شیر سویا میباشد و ترکیبات دیگر مثل آهن و چربی و …به آنها اضافه شده اند.
بیشتر فرمولاها با آهن غنی شده اند و حاوی ۰.۴ تا ۱.۳ عنصر آهن در ۱۰۰ میلی لیتر می باشند.
فرمولاها حاوی مقادیر کافی از اسیدهای چرب آزاد ضروری لینولئیک اسید و آلفا لینولنیک اسید میباشند. این اسیدهای چرب پیش ساز اسیدهای چرب آزاد اشباع نشده می باشند.
عواملی که روی شیر دهی تاثیر گذار هستند عبارتند از:
– عوامل فرهنگی
– عوامل اقتصادی و اجتماعی
– برگشت به کار
– توقعات ایجاد شده از نتایج حاصل شده از شیردهی
– تجارب قبلی شیردهی
– نوع زایمان
– مشاوره شیردهی
– استفاده از شیر خشک برای کودک در زمان تولد در بیمارستان
توجه داشته باشید که به هر علتی که مادر از ادامه شیردهی منصرف شده باشد باید حمایت عاطفی و فکری فراهم شود تا بهترین شیر خشک را برای فرزند خود انتخاب کند.
شیر خشک ها بهترین انتخاب برای جایگزینی با شیر مادر هستند و تمامی مواد لازم جهت رشد کودک در آنها گنجانده شده است.
– تعدادی از شیر خشک ها با DHA بیشتری غنی شده اند که در صورت لزوم پزشک آنها را توصیه خواهد کرد.
– تعدادی از شیر خشک ها علاوه بر DHA و AA حاوی پری بیوتیک و پرو بیوتیک نیز می باشند.
مادران باردار و شیرده باید توجه داشته باشند که تغذیه آنها غنی از DHA باشد.
انواع بسته بندی
شیر خشک و فرمولا برای کودک:
– شیر خشک پودری
زمانی که قوطی آن باز میشود محتویات آن باید در طی یک ماه مصرف شود
– مایع غلیظ شده
دستورالعمل روی بسته برای آماده سازی باید با دقت خوانده شود و محتویات باید پس از باز شدن حداکثر تا ۴۸ ساعت مصرف شود.
– شیر آماده استفاده
این نوع فرمولا نیازی به مخلوط کردن و یا اضافه کردن آب ندارد و دستورالعمل میزان مصرف روی بسته باید با دقت بررسی شود .
انواع فرمولا( شیرخشک) و پایه آنها:
۱- با پایه شیر گاو
منبع پروتئین مخلوطی از کازئین و پروتئین وی می باشد و یا پروتئین وی به تنهایی مخصوص نوزادانی که سر وقت به دنیا آمده اند و مشکلی ندارند.
۲- حاوی اسیدهای چرب آزاد ضروری
بیشتر شیر خشک ها حاوی DHA و AA جهت تامین سلامت سیستم عصبی و مغز و چشم هستند و در نوزادان فول ترم استفاده میشوند
۳- با پایه سویا
این نوع فرمولاها هم میتوانند حاوی DHA و AAباشند ممکن است در کودکانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، مفید واقع شود.
***شیر خشک بر پایه سویا نباید در نوزادان پری ترم ( زودتر از موعد به دنیا آمده )، نوزادان متولد شده با هایپوتیروئیدی و نوزادان متولد شده با نارسایی کلیوی مصرف شود.***
این نوع فرمولا بیشتر در افرادی که به دلایل مذهبی و یا سنتی، نوزادان خود را با فراورده های حیوانی تغذیه نمی کنند و در نوزادان با گالاکتوزمیا Galactosemia یا کمبود آنزیم لاکتاز ، مصرف میشود.
۴-حاوی پری بیوتیک و پرو بیوتیک
تعدادی از فرمولا ها حاوی گالاکتو الیگو ساکاریدها GOS هستند که در دسته پری بیوتیک ها محسوب میشوند.
پری بیوتیک ها مواد غذایی که غیر قابل هضم هستند و فعالیت و رشد باکتری های روده را تحریک می‌کنند.
پروبیوتیکها میکروارگانیسم های زنده هستندومکمل های پروبیوتیکی زمانی اثر خود را اعمال می‌کنند که میزان مصرفی کافی و درست باشد.
پروبیوتیک ها حاوی انواع بیفیدوباکتریوم هستند و تعداد باکتری های روده را افزایش می‌دهند.
۵- فرمولاهای دیگر
هیدرولیز شده، هایپوآلرژنیک، لاکتوز فری یا همان بدون لاکتوز، حاوی پروتئینهای نسبتا هیدرولیز شده و فرمولاهای مخصوص یک شرایط و بیماری خاص
جهت افزایش میزان موفقیت تغذیه نوزاد با شیشه شیر به چه نکاتی باید توجه کرد؟
– متمرکز کردن کودک به شیشه شیر و آغاز کردن تغذیه کودک با شیشه شیر
– قرار گرفتن کودک و شیشه شیر در موقعیت درست و راحت
– توجه به رضایت کودک در انتخاب نوع و‌مدل شیشه شیر و سر شیشه آن
در انتخاب شیشه شیر کودک به چه نکاتی باید دقت کرد؟
۱- سر شیشه یا سر بطری
-سرعت جریان و بزرگی و کوچکی سوراخ سرشیشه
– جنس سرشیشه مثلا لاتکس سیلیکون…
۲- شکل بطری
– مدلهای دهانه گشاد wide حالت دور نوک سینه Nipple را دارند و کودک کمتر گیج میشود.
– مدلهای صاف و یکدست کمی زاویه دار میشوند تا احتمال بلعیده شدن هوا را کمتر کنند.
۳- سایز بطری
در نوزادان تازه متولد شده ۱۲۰ تا ۱۵۰ سی سی و‌برای کودکان ۲۴۰ تا ۳۰۰ سی سی استفاده میشود.
۴- مواد تشکیل دهنده بطری
BPA-FREEپلاستیکهای
سبک هستند ولی باید نباید طولانی مدت مصرف شوند و باید چند وقت یکبار عوض شوند.
شیشه ها با دوام هستند ولی چون شکستنی هستند حمل آنها سخت میباشد.
سیلیکونی ها سبک هستند ولی معمولا گران
جنس استیل با دوام است ولی داخل آن ها دیده نمیشود.
از شیر گرفتن کودک
برای برنامه ریزی کردن جهت قطع شیردهی از سینه مادر و یا از بطری، توصیه میشود هر ۲ روز یک وعده حذف شود و اگر کودکی هم از شیر مادر و هم از بطری تغذیه میشود آخرین شیر آن کودک، از سینه مادر تامین شود.
فراموش نکنید که اگر قادر نیستید فرزند خود را با شیر مادر تغذیه کنید گناهکار نیستید.
چنانچه نوزادی از شیر خشک استفاده میکند و رضایت در کودک خود نمیبینید و یا عوارض استفراغ و بیرون روی مشاهده کردید، بلافاصله آن فرمولا را متهم نکنید.
شاید نحوه تغذیه درست نباشد به طور مثال نوزاد سر بطری را خوب نمیگیرد، شاید دهانه بطری برای آن کودک راحت و مناسب نیست، شاید جریان سرشیشه زیاد یا کم است، شاید تعداد دفعات تغذیه زیاد است و …
حتما قبل از اینکه تصمیم بگیرید فرمولای کودک خود را تغییر دهید مطمئن شوید همه شرایط مناسب و استاندارد را برای کودک فراهم کردید و همچنان کودک بیقراری و عدم رضایت دارد.
نقش پری بیوتیکها و پروبیوتیکها و میکروبیوم در تکامل نوزاد
تغذیه با شیر مادر، ماکرونوتریانتها(کربوهیدراتها، پروتئین و چربی) و میکرونوتریانتها ( ویتامینها و مواد معدنی) را برای نوزاد فراهم میکند.
شیر مادر حاوی پری بیوتیک الیگوساکاریدها Human Milk Oligosaccharides(HMOs) می باشد که به نظر می‌رسد در رشد باکتری های مفید روده نقش دارند. فلور نرمال روده، نقش حیاتی در تحریک سیستم ایمنی ایفا میکند.کلونی شدن باکتری های روده از زمان تولد آغاز میشود و تا یکسالگی ادامه می یابد.
در زایمان طبیعی، زمانی که نوزاد از کانال زایمان رد میشود، روده را بارور از باکتری ها میکند که به تشکیل فلور نرمال کمک میکند. بنابراین نوع زایمان میتواند بر فلور نرمال روده نوزاد اثر بگذارد. بنابراین ممکن است، سزارین کودک را از این کلونی سازی روده محروم کند. لاکتوز و لیپید بیشترین مواد تشکیل دهنده شیر مادر هستند و HMO s مقام سوم را دارد.
:HMOs
-مخلوطی از بیشتر از ۲۰۰ ماده غیر قابل هضم برای انسان و کربوهیدراتی که ارزش غذایی ندارد.
– دارای اثر ضدعفونی کننده
-مسئول تهیه و بالانس و ایجاد تنوع برای ۹۰ درصد از میکروبیوتای روده
Gut microbiota
تعریف Gut microbiota
میکروبیوتای روده
جمعیت در حال تغییر از میکروارگانیسم های موجود در دستگاه گوارش که ممکن است باکتری، قارچ، ویروس، پروتوزوآ و … باشند. این تنوع از هر فردی به فرد دیگر متفاوت است و در زندگی میزبان تاثیر بسزایی دارد.
گالاکتوالیگوساکاریدها Galactooligosaccharides( GOS) و پلی دکستروز Polydextrose(PDX) با روشی مشابه HMOs ها در رشد میکروبیوم میتوانند نقش داشته باشند.
تریلیونها باکتری درسیستم هضمی به صورت نرمال زندگی می‌کنند و کمک به:
– هضم غذا
– سیستم ایمنی
– پیشگیری از عفونت
می‌کنند.
دو دسته از پری بیوتیکها همان GOSها و PDX هستند که مواد غذایی برای این باکتری ها محسوب میشوند و باعث ایجاد یک جمعیت خوب و مناسب خوب از باکتری ها در سیستم بدن میشوند.در بسیاری از فرمولاهای کودک دو‌ماده GOS و PDX افزوده شده اند.
پری بیوتیکهای دیگری مثل فروکتوالیگوساکاریدها Fructooligosaccharides(FOS) و لاکتولوز، اینولین هم ممکن است در فرمولاهای کودک یافت شوند.
تعریف میکروبیوم
Microbiome
جمعیت کامل میکروارگانیسمها و ژن های آنها که در حال زندگی کردن در بدن انسان و یا روی بدن هستند علی الخصوص جمعیتی که در روده انسان به سر میبرند.
دو دسته مهم از پروبیوتیکها Probiotics, لاکتوباسیلوسها و بیفید و باکتریومها هستند که ممکن است به فرمولای کودک افزوده شوند.
پروبیوتیکها با ایجاد فلور نرمال روده، در ایجاد سلامت روده و سیستم گوارش نقش مهمی دارند.
نقش پری بیوتیکها و پروبیوتیکها در فرمولاهای کودک به طور کلی
– حمایت از هضم
– انسجام و یکنواختی مدفوع توسط پری بیوتیکها
– پیشگیری ازعفونت حاد در سیستم گوارش و کنترل اسهال و کولیک و نفخ توسط پروبیوتیکها
در مجموع فرمولاهای کودک معمولا حاوی مقادیر مختلف و متنوعی از پری بیوتیکها و تعداد کمی از پروبیوتیکها هستند.
منبع: MDBriefcase.com
